Dunyodagi eng qimmat 10 ta kimyoviy modda - Ta’lim / Образование

Dunyodagi eng qimmat 10 ta kimyoviy modda

Ko‘pchiligimiz bolaligimizdan dunyodagi eng qimmat metall oltin deb hisoblaymiz. Sal ulg‘ayib, qimmatroq metall – platina ekanligini bilganmiz. Hozirgi kunga kelib, platina dunyodagi eng qimmat metall emas. Boshqa, qimmatroq metallar ham bor. Lekin qaysi biri?


metal-ximiya-kimyo

Sayyoramizda turli xil kimyoviy va biologik elementlar mavjud, ammo ularning barchasi ham tabiatda tez-tez uchramaydi. Bu esa muayyan moddaning narxiga ta’sir yetuvchi va belgilovchi omillardan biridir.

Narxlar haqiqatan ham astronomik deb ataladigan va eng qimmat metallar sarasiga Kaliforniya-252 va osmiy-187 izotoplari kiradi.

 

1. Kaliforniy-252

metal-ximiya-kimyo

Kaliforniy-252 ning 10 grammi “atigi” 1 million dollar turadi. Umuman, dunyoda bu metallning 5 grammidan ko‘pi yo‘q. Bu radioaktiv modda bo‘lib, parchalanish davrida uning bir grami 200 kilogramm radiy chiqargan energiyaga teng.

 

2. Osmiy-187

metal-ximiya-kimyo

Ushbu metalning mayda kristalli kukun shaklidagi narxi 200 000 AQSH dollarni tashkil etadi. U Kalifornium singari faqat izotop shaklida mavjud. U tabiatda sof shaklda uchramaydi, ekstraksiya (moddani kimyoviy usul bilan ajratib olish) juda murakkab jarayon bo‘lib, uning davomiyligi to‘qqiz oydan iborat.

 

3. Rodiy

metal-ximiya-kimyo

Rodiyning bir gramm narxi – 113,1 dollar. Rodiy moddasining birinchi ikkitasidan farqi, u tabiatda sof shaklda uchraydi. Umuman olganda, dunyoda rodiy miqdori bir necha tonnaga baholanmoqda. Rodiy har yili qazib olinadi, o‘lchovi atigi yuz kilogrammdir. Tashqi tomondan, metall alyuminiyga o‘xshaydi, ammo uning zichligi judayam yuqori.

 

4. Platina

metal-ximiya-kimyo

Platinaning 1 gramm bahosi 52,7 AQSH dollari. Platinani oq oltin deb ham atashadi. U tabiatda sof shaklda, ko‘pincha boshqa metallar bilan qotishmalarda sodir bo‘lmaydi. Ajratish boshqa kimyoviy reaksiyalar yordamida azot va xlorid kislota aralashmasi bo‘lgan maxsus qozonlarda amalga oshiriladi.

 

5. Oltin

metal-ximiya-kimyo

Oltinning 1 grami 56,9 dollar turadi. Bu dunyodagi eng mashhur metall hisoblanadi. Tabiatda oltin faqat sof shaklda uchraydi, u korroziyaga uchramaydi, bir hil, ixcham, zargarlik buyumlari yasash uchun ideal: bir grammdan 2,4 km.(!) uzunlikdagi simni chizish mumkin.

 

6. Osmiy

metal-ximiya-kimyo

Osmiyning 1 grami 41,6 dollar turadi. Metal nomi uning yoqimsiz hidan kelib chiqqan bo‘lsa ajabmas (yunoncha “osme” – hid). Tabiatda u sof shaklda uchramaydi, faqat minerallar tarkibida iridiy bilan birga uchrab turadi. Yer qobig‘ida juda oz osmiy mavjud bo‘lib, bu uning yuqori narxiga ta’sir qiladi. Amerika Qo‘shma Shtatlarida yiliga taxminan 100 kilogramm osmiy qazib olinadi.

 

7. Iridiy

metal-ximiya-kimyo

Iridiyning 1 grami 35 dollar. Qalayga o‘xshash kumush-oq rangga ega. Yuqori qattiqlik va og‘irlikka ega bo‘lgani bilan u juda nozik. Platinaga qo‘shimcha sifatida ishlatiladi. Hatto 1:10 nisbatda ham hosil bo‘lgan qotishma platinadan uch baravar qattiqroq. Shuni ta’kidlash kerakki, iridiy va platina qotishmasidan og‘irlik va uzunlik standartlari ishlab chiqariladi.

 

8. Ruteniy

metal-ximiya-kimyo

Bir gramm ruteniy metali uchun bozorda 28 dollar to‘lashadi. U platina guruhiga kiritilgan qattiq, ammo juda mo‘rt metall hisoblanadi. Ko‘pincha elektronika sanoatida rezistorlar va bosma sxemalarni ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. Uning yordami bilan xlor ham olinadi.

 

9. Palladiy

metal-ximiya-kimyo

Paladiyning 1 gramm narxi 21,2 dollarni tashkil etadi. Chiroyli oq rangga ega. Metall ancha yengil, egiluvchan, oson eriydi, korroziyaga chidamli. Paladiy boshqa platina guruhidagi metallarga nisbatan yuqori egiluvchanlika ega.

 

10. Kumush

metal-ximiya-kimyo

Kumush – zargarlik buyumlarida ishlatiladigan eng arzon metallardan biridir. Kumush juda ko‘p xususiyatlarga ega va shu bilan birga uning narxi gramm uchun 1,1 dollardan oshmaydi. Kumush ko‘plab ayollarning sevimli metallidir :).

 


Leave a Reply