“Буюк Ипак йўли” нима учун бундай номланган? “Буюк Ипак йўли” карвон йўли Шарқ ва Ғарб ўртасидаги алоқаларнинг кўп асрлик тимсолидир. Қитъалараро йўл 10 минг километрга чўзилган ва Шарқ мамлакатларини Ўртаер денгизи билан бирлаштирувчи боғинга айланган.
“Ипак йўли” ҳақида
Карвончилар ипакдан ташқари бошқа ноёб маҳсулотлар билан ҳам савдо қилишган. Бадахшондан лазурит, Сўғдиёнадан сердолик, Хўтандан нефрит каби қимматбаҳо тошлар ва ҳатто ўша даврларда Шарқий Ўртаер денгизида ҳали ишлаб чиқарилмаган шиша идишлар билан савдо қилинган.
“Ипак йўли” атамаси тарихи
“Ипак йўли” атамаси нисбатан яқинда пайдо бўлган. 1877-йилда барон Фердинанд фон Рихтгофен биринчилардан бўлиб савдо йўли харитасини батафсил ўрганиб, унга шундай ном берди. Тахминан милодий И асрда Буюк Ипак йўли ўз тараққиётининг юксак чўққисига чиқди. Савдо йўли шарқда Хитойнинг Лоян шаҳридан бошланиб, Хитойнинг кўплаб шаҳарлари ва Ўрта Осиёдан ўтиб, Италияда, Римда тугаган. Йўл учта йўналиш ва кўплаб тармоқлардан иборат бўлган. Асосий йўналишлар Шимолий, Марказий ва Жанубий йўллар эди.
“Ипак йўли” ҳақида видео
“Ипак йўли” Шимолий йўл ҳақида
Шимолий йўл Тарим дарёси бўйлаб Тян-Шан тоғлари орқали, Фарғона водийсига бурилиб, Ўрта Осиё дарёлари оралиғидан Волганинг қуйи оқимига, юнон колонияларига ўтган. Йўл-йўлакай карвонлар шаҳарларда ёки энг гўзал воҳаларда тўхтаб, ўз молларини сотардилар. Шу тариқа, янги шаҳарлар пайдо бўлди, эскилари эса ўсиб, янада катталашди. Ўзбекистон ҳудудида савдо ва ҳунармандчилик шаҳарлари: Андижон, Қўқон, Бухоро, Шаҳрисабз, Самарқанд ва Хива гуллаб-яшнаган.
“Ипак йўли” Жанубий йўл ҳақида
Жанубий йўл Ҳиндистон, Афғонистон ва Эроннинг ҳозирги ҳудудларидан ўтган. Марказий йўл Форс ва Ўртаер денгизи орқали ўтган.
Ипак йўлининг йўналишлари
Ипак йўлининг йўналишлари бутун дунёга маълум бўлди ва тез орада у орқали нафақат карвончилар, балки афсонавий саёҳатчилар ва саркардалар ҳам ўта бошладилар. Масалан, италиялик сайёҳ ва савдогар Марко Поло Буюк Ипак йўли бўйлаб саёҳат қилганидан сўнг “Дунё хилма-хиллиги ҳақида китоб” асарини яратди. Шунингдек, жаҳонга машҳур саркарда Чингизхон Буюк Ипак йўли тармоқлари бўйлаб ўтган. Кўп йиллар давом этган машаққатли йўл мард саёҳатчилар ва савдогарларни чўчитиб юбормади. Уларнинг йўлида жангари кўчманчилар, сувсиз чўллар ва иқлими оғир тоғлар учрашиши мумкин эди. Кўпинча тўғри йўлнинг йўналишини “одамлар ва ҳайвонларнинг суяклари” орқали таниб олиш мумкин эди. Аммо бу йўл туфайли дунё биз ҳозир кўриб турганимиздек, замонавий тарзда ўзгарди. Улуғвор ёдгорлик шаҳарлари тарихий ва меъморий бинолари билан ўтмишдан бир хотира сифатида тирик афсонага айланди.
