Болага ақл-идрок кимдан ўтади: отаданми ёки онадан?

Болага ақл-идрок, интеллект насл орқали кимдан ўтади: отаданми ёки онадан? Кембриж университети, Улм университети ва Глазго тиббий тадқиқотлар ва жамоат саломатлиги ижтимоий Кенгаши олимлари томонидан олиб борилган тадқиқотлар бу саволга жавоб берди.

От кого ребенок наследует интеллект: от папы или от мамы?

Маълумки, болалар отанинг ҳам, онанинг ҳам генларини мерос қилиб олишади, аммо агар биз туғилмаган боланинг ақл-идрокини шакллантирадиган ген коди ҳақида гапирадиган бўлсак, унда бу ерда онанинг генлари муҳим роль ўйнайди. Ҳақиқат шундаки,»интеллект гени» Х-хромосомасида жойлашган. Аёлларда иккита Х хромосомаси бўлганлиги сабабли, бу онанинг ақл-идрокини чақалоққа ўтказиш учун икки баравар кўп имкониятларга эга эканлигини англатади. Ушбу соҳадаги биринчи тадқиқотлардан бири 1984 йилда Кембриж университетида ўтказилган. Ўша вақтда олимлар миянинг эволюциясини ва геномнинг кондиционерлигини таҳлил қилдилар ва она генлари ҳомила миясида фикр марказларини ривожлантиришга энг катта ҳисса қўшади деган хулосага келишди.

Бундан ташқари, Улм университети томонидан олиб борилган тадқиқотлар шуни кўрсатдики, отанинг х хромосомаси бола миясининг шаклланишига деярли таъсир қилмайди. Ҳолбуки, онанинг ХХ хромосомалари бевосита таъсир қилади. У қуйидагича ишлайди: «интеллект генлари» отадан ҳам, онадан ҳам келса, оталик гени ўчирилади ва шу билан оналик генларини фаоллаштиради.

Олимлар 1994 йилда Глазго тиббий тадқиқотлар ва Соғлиқни сақлаш бўйича ижтимоий Кенгашида тадқиқот ўтказдилар. Унда 12686 ва 14 ёшдаги 22 респондент иштирок этди. Тадқиқотчилар ирқ, таълим, ижтимоий-иқтисодий ҳолат каби бир қанча омилларни ҳисобга олишди ва ақлнинг энг яхши кўрсаткичи оналарнинг IQ эканлигини аниқладилар.

Она ва туғилмаган бола ўртасидаги ҳиссий алоқанинг аҳамияти Вашингтон университети тадқиқотчилари томонидан исботланган. Онанинг ҳомилага нисбатан нозик ҳиссиётлари туғилмаган бола миясининг баъзи қисмларини ривожланишига бевосита таъсир қилади. Етти йил давомида олимлар оналарнинг фарзандлари билан алоқасини таҳлил қилдилар ва она ҳиссий қўллаб-қувватласа ва болаларининг интеллектуал эҳтиёжларини қондирса, уларнинг гиппокампи (миянинг лимбик тизимининг бир қисми, бу механизмларда иштирок этади, ҳиссиётларни шакллантириш, диққатни жалб қилишда тета ритмини ҳосил қилади. — таҳр.) оналаридан ҳиссий жиҳатдан узоқ бўлган болаларга қараганда 10% кўпроқ эканлиги тасдиқланди.

Болага ақл-идрок насл орқали кимдан ўтади: отаданми ёки онадан?

АҚШнинг Миннесота университети олимлари икки ёшга тўлмаган, оналарига кучли боғланган болалар мураккаб фикрлашни талаб этувчи ўйинларни ўйнаш эҳтимоли кўпроқ, қатъиятли ва майда-чуйда нарсаларга нисбатан камроқ хафа бўлишларини аниқладилар.

Шундай қилиб генетик тадқиқотлар натижасига кўра, ўғил фарзанддаги интеллект, яъни ақлли ва доно бўлиши фақат онасидан ўтади. Тўғрироқ қилиб айтганда, онасининг дадасидан ўтади. Агар ота даҳо бўлса қизига ярми, 50% ўтади. Қизининг ўғлига эса 100% ўтади.

Юқорида айтилганларнинг барчасига қарамай, оталар умидсизликка тушмасликлари керак, чунки улар ўз фарзандларининг ривожланишига, айниқса болаларга ҳиссий муносабатда бўлиш орқали катта ҳисса қўшишлари мумкин.

манба

🔥3.3 K марта кўрилди

Fikr bildirish

55863853