Таълим / Образование

Ҳар йили ўқув йилининг бошида мактаб маъмурияти мактаб биносини безатиш масаласида изланиб қолади. Маъмурият ўқув йили бошидан мактабнинг янгича кўриниши, ўқитувчи ва ўқувчилар учун ўзгача атмосфера олиб киришга ҳаракат қилиб, мактаб фойесини, йўлакларини, синф хоналарини, қандай безаш мумкинлиги тўғрисида бош қотириб қолади. Ушбу саҳифада имкон қадар таълим муассасаларини безатиш бўйича барча тавсияларни тўпладик.

Халқ таълим вазирининг «Умумий ўрта таълим муассасалари ҳудуди, фойеси ва бино йўлакларини безатишнинг намунавий талабларини тасдиқлаш тўғрисида»ги 2020 йил 30 июлдаги 179 сонли буйруғи умумий ўрта таълим муассасаларини безатиш бўйича тавсиялар берилган. Қуйида ушбу тавсияга асосан видеоролик яратилган:

Умумий ўрта таълим муассасалари ҳовлиси, фойе ва бино йўлакларини безатиш ҳамда ободонлаштиришнинг намунавий талаблари бўйича тавсиялар

Умумтаълим мактабларининг ҳудудига кириш қисмида, яъни мактаб дарвозасининг икки томонига муассаса пештахтаси ўрнатилади. Мазкур пештахта дарвозанинг чап томонида лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосида давлат тилида, ўнг томонида эса инглиз тилида (таълим рус ва қардош тилларда олиб бориладиган мактабларда тегишли тилларда) ёзилган ҳолатда бўлиши тавсия этилади.

Кириш дарвозасининг пештоқига катта ҳарфлар билан мактабнинг рақами (масалан: 329-сонли умумтаълим мактаб) ёзиб қўйилиши мумкин.

Таълим муассасасининг ҳудудини ободонлаштириш ишларини режа ва ландшафт дизайни асосида мунтазам равишда олиб бориш тавсия этилади.

Мактаб ҳудуди ўқувчиларда экологик маданиятни шакллантириш мақсадида алоҳида майдонларга бўлинган ҳолда ўрта ва юқори синфларга бириктирилади ҳамда синфлар рақами кўрсатилган белгилар (табличкалар) ўрнатилади.

Бунда, мактабнинг ён томонлари ҳудудини 9-11-синфларга, орқа ҳудудини 6-8-синфларга бириктириш мақсадга мувофиқ (умумтаълим мактаб ҳудудининг олд қисмини ободонлаштириш ҳамда ландшафт дизайни билан боғлиқ ишларга мактаб ўқувчиларини жалб қилиш мумкин эмас).

Таълим муассасасига кириш дарвозасидан биногача бўлган йўлаклар атрофига маҳаллий иқлим шароитларидан келиб чиққан ҳолда дарахтлар ҳамда гул ва райҳон кўчатлари ландшафт дизайни асосида тартиб билан суғориш тизимини кўзда тутган ҳолда экилиши лозим.

Мактаб биносининг:

• ён томонларига – ҳудуднинг хусусиятидан келиб чиқиб, мевали ва манзарали дарахтлар, мавсумий ва кўп йиллик гул кўчатларини экиш;
• орқа томонига – игна баргли ва мевали дарахтлами экиш тавсия этилади.

Мактаб биносига кириш қисмида сафланишлар майдончасининг бурчагига тадбирларда фойдаланиш учун байроқ кўтариш мосламаси (флагшток) ўрнатилади ва давлат байрамлари ҳамда таълим муассасасида ташкил этиладиган турли маънавий-маърифий тадбирларда Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи флагштокка илинади. Мактаб ҳовлиси ва бинонинг фасад қисмига ҳар қандай шиорлар, тарғибот баннерларини жойлаштириш тавсия этилмайди.

Таълим муассасаси фойесига кириш қисмининг ўнг томон деворига Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг портрети ҳамда Президентнинг ёшлар таълим ва тарбиясига оид ҳамда мактаб тўғрисидаги
фикрларини иқтибос кўринишида жойлаштириш тавсия этилади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг қуйидаги фикрларидан бири иқтибос кўринишида жойлаштирилиши мумкин:

1. “Ёшларимизнинг тарбияси қанчалик мукаммал бўлса, халқ шунча яхши яшайди”;
2. “Илм ва изланиш бўлмаган жойда ҳеч қандай ривожланиш, юксалиш ва умуман, бирор-бир соҳанинг келажаги бўлмайди”;
3. “Ўзлигимизни англаб, буюк тарихимизни ёшларга тушунтирсак, илм-маърифатни ривожлантирсак, ҳеч қачон кам бўлмаймиз”;
4. “Замонавий билим ва касб-ҳунарларни пухта эгаллаган, мустақил фикрлайдиган, доимо эл-юрт тақдирига дахлдорлик туйгуси билан яшайдиган ёшларимиз бизнинг бахтимиздир”;
5. “Жисмоний ва маънавий етук ёшлар – эзгу мақсадларимизга етишда таянчимиз ва суянчимиздир”;
6. “Фарзандларимизни мустақил фикрлайдиган, замонавий билим ва касб-ҳунарларни чуқур эгаллаган, мустаҳкам ҳаётий позицияга эга, чинакам ватанпарвар инсонлар сифатида тарбиялаш биз учун ҳамиша долзарб масала ҳисобланади”;
7. “Бизнинг асосий мақсадимиз – ёшларнинг сифатли таълим олиш имкониятига эга бўлишига эришиш, уларнинг ўз қобилияти ва истеъдодини рўёбга чиқариши учун барча шароитларни яратиб беришдан иборат”;
8. “Бизнинг қатъий ишончимизга кўра жамиятда таълимнинг нуфузини ошириш ва ёшларнинг камолотга интилишини рағбатлантириш – бу барқарор ва изчил тараққиётга эришиш кафолатидир”;
9. “Энг муҳим вазифа – ёш авлодга пухта таълим бериш, уларни маънавий етук инсонлар этиб тарбиялашдир!”;
10. “Халқимиз эртасининг қандай бўлиши фарзандларимиз бугун қандай таълим – тарбия олишларига боғлиқ”;
11. “Ёшларимизнинг мустақил фикрлайдиган, юксак интеллектуал ва маънавий салоҳиятга эга бўлиб, дунё миқёсида ўз тенгдошларига ҳеч қайси соҳада бўш келмайдиган инсонлар бўлиб камол топиши, бахтли бўлиши учун давлатимиз ва жамиятимизнинг бор куч ва имкониятларини сафарбар этамиз”;
12. … “мактабни ўзгартирмасдан туриб, одамни, жамиятни ўзгартириб бўлмайди. Таълим ва тарбиянинг асоси, пойдевори бу – мактаб. Мактабни мактаб қиладиган куч эса ўқитувчилардир”.

Мактаб фойесига кириш қисмининг чап томон деворига, Ўзбекистон Республикасининг давлат рамзлари (байроқ, герб, мадҳия) акс эттирилган ҳар бири алоҳида ёки яхлит кўринишда тайёрланган стенд жойлаштирилиши лозим.

Мазкур стендларни замонавий технологиялар ривожини инобатга олган ҳолда креатив ёндашиб, мактабнинг ички имкониятларидан келиб чиққан ҳолда, ташқи кўриниши ва ёритишда замонавий технологияларни қўллаш тавсия этилади.

Хусусан имконият даражасида ёғоч, оракал, пластик ва шиша каби материаллардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ.

Мактабнинг фойе қисмини ёрқин рангдаги катта тувакларга экилган табиий гуллар билан безатиш тавсия этилади. Шунингдек, мактабнинг фойе қисмига бинонинг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда ўқувчиларга қулай баландликда қуйидаги стендларни дид билан жойлаштириш тавсия этилади:

1 дона — “Дарс жадвали”
1 дона — “Тўгараклар жадвали”
1 дона — “Касблар бурчаги”
1 дона — Бешта муҳим ташаббусга доир инфографика
1 дона — “Умумтаълим мактаби ўқитувчи ва ўқувчиларининг ички тартиб
ва одоб-ахлоқ қоидалари
1 дона — аълочи ва фаол ўқувчиламинг суратлари жойлаштирилган “Бизнинг фахримиз” стенди.

Изоҳ: Мактаб фойесининг архитектура жиҳатидан ўзига ҳослигидан келиб чиққан ҳолда мазкур стендларнинг жойига ўзгартириш киритилиши мумкин.

Турли жадваллар ва эълонлами катта, тушунарли ва бир-бирига мос шрифтларда ёзиш ва чоп этиш тавсия этилади. Санитария-гигиена нормалари, дизайн талаблари ҳамда ўқувчиларни таълим олишдан чалғитмаслик юзасидан санаб ўтилган стендлардан ташқари мактаб фойесига бошқа турли хил стенд ва баннерларни ўзбошимчалик билан ўрнатиш мумкин эмас.

Мактаб фойесининг архитектура жиҳатдан ўзига хослигидан келиб чиққан ҳолда деворларга аниқ ва табиий фанларни ўқитишда фойдаланиладиган турли хил формулалар. Даврий жадваллар ва фигураларнинг расмларини дид билан чиздириш мумкин.

Шунингдек, мактаб зиналаридан таълим олишда қўшимча манба сифатида
фойдаланиш мақсадида кўпайтирув жадвалини акс эттириш тавсия этилади.

Мактабнинг аниқ фанлар синф хоналари эшикларидан, уларнинг ўзига хос
жиҳатларини инобатга олган ҳолда, йўлакнинг пол қисмига махсус тасвир тушириб транспортир сифатида фойдаланиш ҳам мумкин.

Мактаб йўлакларининг ўзига хос жиҳатларини инобатга олган ҳолда деворларга буюк алломаларимиз ва давлат арбобларининг ёшларни таълим ва тарбиясига доир дунёвий характердаги ҳикматли сўзларини ёзиб қўйиш мумкин.

Мактаб йўлакларининг технологик жиҳатларидан келиб чиқиб, уларда йўл ҳаракати қоидаларининг асосий ва муҳим бўлган тартиб ва қоидаларини мустаҳкам ва чидамли бўёқ ёки бошқа (ҳаракатланишга халақит қилмайдиган) материаллардан фойдаланган ҳолда тасвирлаш мумкин.
Таълим муассасасини стендлар билан безатиш ишларини ташкил этиш учун ўқитувчилар, ўқувчилар ва уларнинг ота-оналари (ёки ўрнини босувчи шахслар)дан пул маблағларини йиғиш қатъиян тақиқланади. Бундай тадбирларга сарф этиладиган ҳаражатларни мактабнинг нобюджет фонди ёки ҳомийлик маблағлари ҳисобидан қоплаш тавсия этилади.