Феъл шахс ёки нарсанинг ҳаракати ёки ҳолатини ифодалайди.
1. Феъллар содда, ясама ва қўшма бўлади.
а) Содда феъллар таркибида қўшимча ёки олд қўшимча бўлмайди:
-en: to widen – кенгайтирмоқ; to strengthen – кучайтирмоқ
-fy: to simplify – соддалаштирмоқ; to signify – ифодаламоқ, билдирмоқ
-ize: to mobilize – жалб қилмоқ; to organize – ташкил қилмоқ
-ate: to demonstrate – намойиш қилмоқ; to separate – ажратмоқ
б) Ясама феълларнинг қўшимчаси ёки олд қўшимчаси бўлади:
-un: to unload – юкни туширмоқ;
-re: to resell – қайта сотмоқ;
-dis: to disarm – қуролсизлантирмоқ; to disappear – ғойиб бўлмоқ
c) Қўшма феъллар икки сўздан ясалади:
to whitewash – оқламоқ;
to broadcast – радиода эшиттирмоқ
Энг кенг тарқалган қўшма феъллар: феъл + равиш ҳисобланади, масалан:
to come in – кирмоқ;
to take off – ечмоқ;
to go on – давом эттирмоқ
Феълнинг шахси маълум ва шахси номаълум шакллари
(Finite and non-finite forms of the verb)
Феълнинг шахси маълум (Finite Forms), шахси номаълум (Non-Finite Forms ёки Verbals) шакллари бор.
1.Феълнинг шахси маълум шакллари шахс, сон, майл, замон, нисбатни ифодалайди. Улар гапда доимо якка ўзи кесим бўлиб келади.
Масалан: She lives in London. He is working in the library.
Буйруқ майлидаги феъллар ҳам феълнинг шахси маълум шаклига киради, чунки у тушириб қолдирилаётган you эгасининг кесимидир.
Масалан: Close the window, please.
2. Феълнинг шахси номаълум шаклига – инфинитив(The Infinitive), ҳаракат номи, герунд (The Gerund) ва сифатдош (The Participle) киради. Уларда шахс, сон ва майл йўқ.Улар гапда якка ўзи кесим бўлиб кела олмайди:
Масалан: I have come here to speak to you (инфинитив гапда мақсад ҳоли)
We discussed different methods of teaching foreign languages.(герунд аниқловчи).
Феълнинг асосий шакллари
Инглиз тилида феълнинг учта асосий шакли бор:
- Инфинитив (the Infinitive);
- Оддий ўтган замондаги шакли (Simple Past);
- Ўтган замон сифатдоши шакли (Past Participle).
Улар барча замон шаклларини ясашда ишлатилади.
Шукуров Шаҳзод тайёрлади.