Мактабгача ва мактаб таълими вазирининг 2023 йил 31 августдаги 282-сонли буйруғи билан тасдиқланган «Умумий ўрта таълим муассасаларининг такомиллаштирилган намунавий одоб-ахлоқ қоидалари»га риоя қилишда шунингдек, таълим муассасасида мобил телефондан фойдаланишда ўқитувчи ва ўқувчилар эътибор қаратиши лозим бўлган жиҳатлар, уларнинг қандай ҳаракатлардан тийилишлари лозимлиги, қандай ҳаракатларни амалга ошириш одоб-ахлоқ қоидаларига мослиги, шунингдек, ўқувчи ва ўқитувчиларнинг таълим муассасасидаги дарс жараёнида, тадбирлар пайтида, ошхонада, танаффусларда ўзларини қандай тутишлари лозимлиги жонли мисоллар орқали кўрсатиб берилган.
Умумий ўрта таълим муассасаларининг такомиллаштирилган одоб-ахлоқ қоидалари
(Мактабгача ва мактаб таълими вазирининг 282 сонли буйруғига 1-илова, 31.08.2023)
Умумий ўрта таълим муассасасининг такомиллаштирилган намунавий одоб-ахлоқ қоидалари янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси, “Таълим тўғрисида”, “Ёшларга оид давлат сиёсати тўғрисида”, “Бола ҳуқуқлари кафолатлари тўғрисида”, “Вояга етмаганлар ўртасида назоратсизлик ва ҳуқуқбузарликларнинг профилактикаси тўғрисида”, “Ахборот эркинлиги принциплари ва кафолатлари тўғрисида”ги Қонунлари ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Маънавий-маърифий ишлар тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”, “Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳамда унинг тизимидаги ташкилотлар фаолиятини самарали ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорлари, Вазирлар Маҳкамасининг “Узлуксиз маънавий тарбия концепсиясини тасдиқлаш ва уни амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида” ва “Умумий ўрта таълим муассасаларида маънавий-маърифий ҳамда тарбиявий ишлар самарадорлигини ошириш концепсиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги қарорлари ва умумэътироф этилган маънавий-ахлоқий тамойиллар асосида умумий ўрта таълим муассасасининг раҳбарияти, педагог ва техник ходимлари ҳамда ўқувчилари, уларнинг ота-оналари ёки бошқа қонуний вакиллари (кейинги ўринларда – таълим-тарбия жараёни иштирокчилари) учун ишлаб чиқилди.
1 боб. Умумий қоидалар
1. Умумий ўрта таълим муассасасининг такомиллаштирилган намунавий одоб-ахлоқ қоидалари (кейинги ўринларда – Қоидалар) умумий ўрта таълим муассасаси таълим-тарбия жараёни иштирокчилари учун одоб-ахлоқ тамойиллари, хулқ-атвор меъёрларига қўйиладиган талабларни белгилайди.
Ушбу Қоидалар умумий ўрта таълим муассасасида (кейинги ўринларда – таълим муассасаси) таълим ва тарбиянинг ўзаро уйғунлигини таъминлаш, ўқитувчи мавқейининг дахлсизлигини эътироф этиш, дўстона ва ишчанлик муҳитини яратиш, ўқувчилар томонидан ўқув дастурини муваффақиятли ўзлаштириш, инсон ва унинг ҳуқуқларига ҳурматни ошириш, одоб-ахлоқ ва мулоқот маданиятини ривожлантиришга қаратилган.
2. Мазкур Қоидалар Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги тасарруфидаги таълим муассасаларида татбиқ этилади, нодавлат ва бошқа турдаги ўқув муассасалари учун тавсиявий хусусиятга эга.
3. Қоидаларнинг мақсади таълим муассасасида соғлом ижтимоий-психологик муҳитни шакллантириш, ўқувчиларга замон талаблари ва миллий қадриятлар асосида таълим-тарбия бериш, шахс ва унинг ҳуқуқларини ҳурмат қилиш, одоб-ахлоқ маданияти ва мулоқот қобилиятини ривожлантириш, юксак маънавий-ахлоқий фазилатларини шакллантириш, ўқувчилар соғлиғини сақлаш, таълим-тарбия жараёни иштирокчилари хавфсизлигини таъминлашга имкон берадиган дўстона иш муҳитини яратиш ва таълим муассасаси мулкини асраб-авайлашдан иборат.
4. Қоидалар таълим муассасаси ва унинг ҳудудида, дарсда, танаффусда, дарсдан ташқари машғулотлар пайтида, таълим ва тарбия билан боғлиқ тадбирларда таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг ўзларини тутишни тартибга соладиган меъёрлар тўплами ҳисобланади.
5. Мазкур Қоида талаблари таълим-тарбия жараёни иштирокчилари учун таълим муассасаси ҳудуди доирасида мажбурий ҳисобланади.
2 боб. Таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг қоидаларга риоя қилиши
6. Таълим муассасасида шаффофлик, ҳамжиҳатлик, бағрикенглик, ўзаро ишонч, иззат-ҳурмат, хавфсиз, дўстона муҳитни яратиш таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг ўзаро муносабатларидаги муҳим шартлардан бири ҳисобланади.
7. Таълим муассасалари ҳар бир ўқувчига эътиборли ва одилона муносабатда бўлади, таълим-тарбия жараёнида барча ўқувчиларнинг билим олишлари учун тенг имкониятларни яратади.
Таълим муассасасининг таълим-тарбия жараёни иштирокчилари:
— таълим-тарбия жараёнида вужудга келган муаммоларни, шу жумладан, интизом билан боғлиқ муаммоларни Ўзбекистон Республикаси Қонунлари ва қонун ости ҳужжатларига ва ушбу қоидаларга кўра ҳал этади;
— ўқувчиларнинг жисмоний, физиологик ва психологик ривожланиш даражаси, уларнинг шахсий ҳаётини ҳурмат қилиш, ота-оналарининг (оила) қонуний манфаатларини ҳисобга олиш, ўқувчи ҳақидаги шахсий маълумотлар махфийлигини сақлашга амал қилиши керак.
8. Ўқувчини ўқув жараёнида иштирок этишидан четлатиш, уни ўз кучи билан эришган имтиёзидан маҳрум қилиш, асоссиз имтиёз беришга йўл қўйилмайди.
9. Таълим муассасаси ҳудудида ҳар бир таълим-тарбия жараёни иштирокчилари ҳамда ташриф буюрувчи бошқа фуқаролар шахсий мобил алоқа воситаларини овозсиз ҳолатга келтиришлари, таълим муассасаларида ички имкониятларидан келиб чиққан ҳолда (мактаб фоеси, маънавият хонаси, синф хоналари ва бошқа қулфланадиган жойларда) қулфли қутилар ташкил этилиши, таълим муассасасининг биносига кирилганда мобил алоқа воситаларини топшириш ва дарс жараёнлари тугагандан сўнг қабул қилиб олиш тартибини йўлга қўйиш тавсия этилади.
Таълим муассасасида педагог ва техник ходимлар ҳамда ташриф буюрувчи бошқа шахслар томонидан мобил телефондан фойдаланиш қоидаларига риоя этилишини мактаб раҳбарияти, ўқувчилар томонидан мобил телефондан фойдаланиш қоидаларига риоя этилишини барча педагоглар, жумладан синф раҳбарлари шахсан назорат қилади.
Ўқитувчи томонидан огоҳлантирилишига қарамай дарс жараёнида телефондан фойдаланиш ҳолатлари давом этганда фан ўқитувчиси, синф раҳбари, директор ўринбосари, психолог (инспектор-психолог) иштирокида ўқувчининг телефони (смартфон, планшет ва бошқа қурилмалар) олиб қўйилади ва ҳолат юзасидан мактаб директори ҳамда ўқувчининг ота-онаси ёки бошқа қонуний вакиллари огоҳлантирилади.
Мактабнинг “Оила-маҳалла-таълим муассасаси” ҳамкорлиги Жамоат кенгаши ва кузатув кенгаши аъзолари иштирокида ҳолат муҳокама этилиб, тегишли тушунтиришлар олиб борилганидан сўнг мобил алоқа воситалари ўқувчининг ота-онаси ёки бошқа қонуний вакилларига қайтариб берилади.
Шундай ҳолат ўқув йили давомида бир ўқувчи томонидан икки ва ундан ортиқ маротаба такрорланганда ўқувчининг ота-онаси ёки бошқа қонуний вакиллари Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг тегишли моддаси асосида маъмурий жавобгарликка тортилади, ўқувчи ички ишлар органларининг профилактик рўйхатига олинади.
10. Таълим-тарбия жараёни иштирокчилари таълим муассасасида қуйидагиларга амал қилишлари лозим:
— педагог шаъни ва қадр-қимматини ҳурмат қилишлари;ўзаро муносабатларда ягона жамоа сифатида ҳурмат, дўстлик, ҳамжиҳатлик, ҳалоллик ва адолат тамойилларига риоя этишлари;
— турли хил зўравонлик ва камситувчи (буллинг) хатти-ҳаракатларига йўл қўймаслик;педагог ва ўқувчилар тасдиқланган машғулотлар жадвали асосида ишга ва дарсга ўз вақтида келишлари;
— таълим муассасасининг ҳудуди ва йўлакларида тартиб билан юришлари;
бир-бири билан саломлашишлари, бунда, ўқувчилар педагогларга, кичик ёшдагилар катта ёшдагиларга биринчи бўлиб салом беришлари (ушбу ҳолатларда қўл бериб сўрашиш истисно бўлиб, ёши катта шахслар ёки хотин-қизлар биринчи бўлиб қўл узатганидан кейингина уларга жавобан қўл узатишлари тавсия этилади);
— педагог ва техник ходимлардан иш вақтида касб этикаси ҳамда мактабнинг устави билан тасдиқланган талабларга кўра кийинишлари;
— кийимларнинг ўта тор ёки ўта кенг бичимда бўлмаслиги;
кийимларнинг тоза ва дазмолланган бўлиши.
Таълим муассаса уставида таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг меҳнат фаолияти давомида кийиниш маданиятига бўлган талаблар акс эттирилмаган бўлса, қуйидагилар намунавий талаб сифатида тавсия этилади:
— эркаклар мавсумга қараб – классик услубдаги шим, костюм-шим (имкон қадар қора, тўқ кўк рангдаги), кўйлак (оқ, ҳаворанг ва шу каби), бўйинбоғ, поябзал (қора рангда бўлиши тавсия этилади) кийиши;
— аёллар мавсумга қараб – классик услубдаги юбка, костюм-юбка (имкон қадар қора, тўқ кўк рангдаги), ҳаво ҳароратига қараб классик услубдаги шим (имкон қадар қора, тўқ кўк рангдаги), танани очиқ кўрсатиб турмайдиган кофта (оқ, ҳаворанг ва шу каби), кўйлак, паст пошнали ёки пошнасиз поябзал (қора рангда бўлиши тавсия этилади) кийиши;
(Таълим муассаса Устави билан таълим муассасаси раҳбарияти ва педагог ходимлари формасининг ранги ва қўшимча белгиларига мазкур низом талабларидан келиб чиққан ҳолда ўзгартиришлар киритилиши мумкин.)
— умумэътироф этилган миллий анъаналарга, шаклларга ва маънавий-ахлоқий тарбияга зид келмайдиган ёки спорт (дарс жараёнида махсус ёки спорт кийимида жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик фанлари ўқитувчиларининг юришига рухсат берилади, шунингдек, таълим муассасаси ҳудудида ўтказиладиган турли спорт ва кўнгилочар тадбирлар бундан мустасно) кийимларида бўлмаслиги;
Шунингдек, таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг ташқи кўриниши бўйича қуйидаги талаблар белгиланади:
— танасининг очиқ қисмига татуировка туширилмаган ёки пирсинг қилинмаган бўлиши, сочи тартибга келтирилган ва ёрқин (ғайриоддий) рангларга бўялмаган бўлиши;
— эркакларнинг соқоли олинган бўлиши;
— аёллар қулоқ ва бармоқлардан ташқари тананинг турли қисмларига зирак ёки металл буюмлар тақиб юрмаслиги;
— ўз фаолиятида манфаатлар тўқнашувига сабаб бўладиган шахсий манфаатдорлик ҳолатларига йўл қўймасликлари;
— педагоглар ўзининг педагогик ва психологик соҳадаги кўникма ва билимларини доим такомиллаштириб бориши, шу билан бирга, малакасини ҳамда профессионаллик даражасини оширишга кўмак берадиган тадбирларда мунтазам иштирок этиши;
— педагоглар ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни шакллантиришга қаратилган Ўзбекистон Республикаси Қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармон ва қарорлари, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг қарорлари ва бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлари билан танишиб бориши ва уларга оғишмасдан амал қилиши, мавжуд барча стандартлар, баёнлар, тавсиялардан хабардор бўлиши лозим;
11. Таълим муассасаси ҳудудида таълим-тарбия жараёни иштирокчиларининг муносабатлари ўзаро ҳурмат ва хушмуомалалик тамойилларига асосланиши лозим, бирор бир тараф томонидан бошқасининг шахсиятига зўравонликни (буллинг) акс эттирувчи ва камситувчи (дикриминация) хатти-ҳаракатларнинг содир этилишига йўл қўйилмайди;
— ўқувчининг ота-онаси ёки бошқа қонуний вакиллари таълим муассасасидаги дарс жараёнига аралашиши мумкин эмас, томонлар ўртасида юзага келадиган баҳсли вазиятлар фақатгина муассаса раҳбарияти (директор ва унинг ўринбосарлари) ҳамда муассаса психологи билан дарс жараёнига халақит бермаган ҳолатда ҳал этилади;
— томонлар баҳсли вазиятлар юзасидан келишувга эришмаган ҳолатларда ўзини-ўзи бошқариш органлари вакили ва таълим муассасасига бириктирилган ички ишлар органларининг инспектор-психологига мурожаат этилади;
— таълим муассасаси ўқувчи манфаатлари йўлида барча маълумотни ўқувчининг ота-онаси ёки бошқа қонуний вакилларига етказади;
— педагог таълим муассасаси, оила ва жамият ўртасидаги муносабатларда позитив ва фаоллигини намойиш этиши лозим.
12. Педагоглар дарс машғулотлари бошланганидан сўнг беш дақиқа ичида ўқувчиларнинг давоматини аниқлаш, сурункали ва мунтазам дарс қолдираётган ўқувчилар ҳақидамуассаса раҳбариятига ёзма равишда маълумот тақдим этиши талаб этилади.
13. Педагогларга қўйиладиган талаблар:
— ўқувчиларга нисбатан жисмоний куч ишлатиш ёки руҳий тазйиқ ўтказиш ҳолатларига йўл қўймаслик;
—ўқувчиларнинг шахсига доир маълумотларни синфдошлар олдида муҳокама қилмаслик;
— ўқувчини оммавий изза қилмаслик;
— чет элга чиқиб кетган ўқувчилар тўғрисидаги маълумотларни ўз вақтида муассаса раҳбариятини хабардор қилиш;
— ўқувчининг ота-онаси ёки уларнинг қонуний вакиллари билан шахсий адоватга бормаслик;
— таълим муассасаси тўғрисидаги ахборотлардан унинг манфаатлари ва обрўсига зиён етказиш учун ёки ўз манфаатлари йўлида фойдаланмаслик;
— ўқувчиларга ибрат бўлиб, шахсий намуна кўрсатиш, улар билан дўстона муносабатда бўлиш;
— таълим муассасаси манфаатларига зид бўлган хатти-ҳаракатлардан тийилиш ва бундай ҳолатларни олдини олиш;
— бирор-бир нохуш воқеа ёки ҳодиса рўй берса, зудлик билан таълим муассасаси раҳбариятини хабардор қилиш;
— ёшлар орасида соғлом турмуш тарзини кенг тарғиб қилиш, уларни зарарли одатлардан ва бошқа турли ҳалокатли таҳдидлар ҳамда жамиятимиз учун ёт бўлган диний экстремистик таъсирлардан, паст савияли “оммавий маданият” хуружларидан огоҳ этиб бориш;
— мазкур Қоидаларни ҳар ҳафтанинг жума кунларида ўтказиладиган “Синф соати”да ўқувчиларга кенг тушунтириб бориш.
14. Ўқувчиларга қўйиладиган талаблар:
а) таълим муассасасининг биноси ва унинг ҳудудида:
— дарс жадвалида кўрсатилган фанлар бўйича барча дарсликлар ва ўқув қуроллари сиғадиган ўқувчи учун мос бўлган сумкадан фойдаланиш;
— таълим муассасасига машғулотлар бошланишидан 10-15 дақиқа олдин, мактаб уставида белгиланган ўқувчилар либосида келиш;
тоза ва ораста кийиниш, сочларни озода ва тартибга келтирган ҳолда тутиш;
— таълим муассасасининг барча хоналари, зина ва йўлаклари, шунингдек, спорт ва фаоллар залларини тоза тутиш, турли хил чиқиндилар ташламаслик;
— чиқиндиларни муассасанинг биноси ва ҳудудидаги махсус белгиланган идишларга ташлаш;
— таълим муассасасининг мулки (парта, стол, стул, доска, ўсимликлар, ҳайвонот дунёси ва ҳоказолар) ва ўқув жиҳозлари (компютер техникаси, лаборатория жиҳозлари, синфхоналардаги стенд ва баннерлар)га зарар етказмаслик;
— ўзидан кичикларга нисбатан иззатда бўлиш, катталарга эса ҳурмат кўрсатиш;
— ўқитувчилар ва таълим муассасасига келган меҳмонлар билан учрашганда салом бериш;
— таълим муассасаси йўлакларида тинчликни сақлаш.
б) дарс машғулотларида:
— тегишли дарслик ва зарур ўқув қуроллари билан иштирок этиш;
— дарсларда ўқув жараёни билан боғлиқ бўлмаган бошқа ишларга чалғимаслик;
— ўқитувчига мурожаат қилмоқчи ёки саволига жавоб бермоқчи бўлганда қўлини кўтариб рухсат сўраш;
— санитария-гигиена ва техника хавфсизлик қоидаларига тўлиқ амал қилиш.
д) танаффусда:
— ўз ўқиш жойини тоза сақлаш ва тартибга келтириш;
— навбатдаги дарс бўладиган синф хонасига ўз вақтида ўтиш;
фан ўқитувчисининг кўрсатмаси бўйича синфни келгуси дарсга тайёрлаш.
е) таълим муассасасининг ошхонасида:
— овқатланишдан олдин ва кейин қўлларини ювиш;
— умумий овқатланиш жойларида белгиланган тартиб қоидаларга риоя қилиш;
— таомларни олишда навбатга туриш ва имкони борича ижтимоий масофани сақлаш;
— педагоглар, ўзидан кичикларга ва қизларга ҳурмат кўрсатиш;
— овқатланиш вақтида шовқин солмаслик;
— овқат ва ичимликларни ошхонанинг ўзида истеъмол қилиш;
— овқатлангандан сўнг идишларни йиғиштириб қўйиш.
ф) таълим муассасасининг кутубхонасида:
— кутубхона ходимлари билан хушмуомалада бўлиш;
— китоблар ва жиҳозларга эҳтиёткорона муносабатда бўлиш;
— китобларни олиш ва топшириш тартиб-қоидаларига риоя қилиш.
г) спорт зали (мажмуаси)да:
— спорт залига хос бўлган кийим ва поябзалда кириш;
— спорт инвентарларидан оқилона ва самарали фойдаланиш;
— машғулотлардан кейин спорт инвентарларини белгиланган жойларга қайта топшириш;
— спорт мажмуасининг белгиланган тартиб-қоидаларига тўлиқ риоя қилиш.
15. Ўқувчиларга таълим муассасасида қуйидагилар тақиқланади:
— таълим муассасаси уставида ман этилган либос ва қиёфада, жумладан ўғил болалар калта шим, футболка, шиппакда ва қиз болалар калта, тор ва танани очиқ кўрсатувчи юпқа (ҳарир) кийимда келиши ҳамда бўйни ва бармоқларига турли хил тақинчоқлар тақиши;
— ўзаро муносабатларда инсон шахсиятини ва қадр-қимматини камситиш (дискриминация), ҳақорат қилиш ва беҳаё сўзларни ишлатиши, турли хил (жисмоний, руҳий ва бошқа) зўравонликни (буллинг) кўрсатиши;
— қонун билан тақиқланган, миллий ва умумбашарий қадриятларга хос бўлмаган ёки таълим муассасасининг фаолиятига тегишли, шунингдек, таълим муассасаси, ўқитувчи ва ўқувчиларнинг обрўсини туширишга қаратилган муносабатлар акс этган аудио ҳамда видеоматериалларни турли ижтимоий тармоқларга жойлаштириши ёки ундан турли ғаразли мақсадлар йўлида фойдаланиши;
— дарс жараёнида қулоқчинлар (наушник) орқали уяли алоқа воситалари ва турли хил аудио қурилмалардан фойдаланиши, дарс жараёнини уяли алоқа воситасининг камераси орқали тасвирга олиши;
— таълим муассасаси компьютерларида таълим муассасасига тегишли бўлмаган маълумотларни, шунингдек, қонун ҳужжатларида кўзда тутилган болаларнинг ёш хусусиятларига мос бўлмаган турли видеоматериаллар, тақиқланган диний маълумотлар, беҳаё суратлар, миллий, ирқий, этник, диний адоватни, зўравонликни тарғиб қилувчи, порнографик характердаги ҳар қандай видео, аудио ва фотоматериалларни тайёрлаши, сақлаши, фойдаланиши ва тарғиб этиши;
— таълим муассасаси ҳудудида туғилган кун, Ўзбекистон қонунчилигида белгиланмаган турли байрам тадбирларини нишонлаши.
16. Педагог ва ходимларга қуйидагилар тақиқланади:
— жамоа аъзолари ва бошқаларнинг шахсиятини, қадр-қимматини камситиш, руҳий, жисмоний ва бошқа зўравонлик кўрсатиш;
— ўқувчиларни дарс машғулотларидан сабабсиз чиқариб юбориш ёки киритмаслик;
— “Чиқиш” қўнғироғи чалингандан кейин ўқувчиларни сабабсиз синф хонасида ушлаб туриш;
— дарс машғулотларида диний ташвиқот олиб бориш;
— таълим муассасасига спиртли ичимликлар истеъмол қилган ҳолда келиш;
— таълим муассасасининг ҳудуди ва биносида спиртли ичимликлар ҳамда тамаки маҳсулотларини истеъмол қилиш;
— муассаса ҳудуди ва биносида ўқувчиларнинг таълим-тарбиясига алоқаси бўлмаган турли хил тадбирларни ташкил этиш;
— таълим муассасаларида ўтказиладиган барча тадбирлар ва уларга тайёргарлик ишларини дарс машғулотлари вақтида ўтказиш.
17. Тажрибали устозлар ва ёш ўқитувчиларнинг таълим-тарбия жараёнидаги ўзаро муносабатлари “Устоз-шогирд” анъанаси асосида тартибга солинади.
18. Таълим муассасасида дарс машғулотларининг бошланиши ва тугаши мактаб Уставида кўрсатилган қўнғироқлар жадвали асосида амалга оширилади.
19. Таълим муассасасида ўтказиладиган дарс машғулотлари бошланишида:
— ўқитувчи синфга кириб келиши билан ўқувчилар ҳурмат юзасидан ўринларидан турган ҳолда кутиб олишлари, бир овоздан “Ассалому алайкум” (рус тили ёки чет тили фанларида тегишли тилда саломлашиш) деб салом беришлари;
— ўқитувчи “Ва алайкум ассалом” (рус тили ёки чет тили фанларида тегишли тилда саломлашиш) деб алик олишлари ва унинг рухсатидан сўнг ўқувчилар ўринларига ўтиришлари, бунда 1-4-синф ўқувчилари ўқув кунининг биринчи дарс соатида, 5-11-синф ўқувчилари ҳар бир дарсда синфга кирган фан ўқитувчисига худди шундай тартибда муносабатда бўлиши лозим.
20. Таълим муассасасида “Чиқиш” қўнғироғи чалинганда ўқувчилар педагогнинг рухсати билан синф хонасини тарк этадилар. Ўз навбатида, педагог дарс мавзусини академик соат регламентига мувофиқ тўғри тақсимлаши талаб этилади.
Педагог синфдан чиқаётганда ўқувчилар ўринларидан туришлари, “Хайр, саломат бўлинг!” деб ҳурмат кўрсатишлари керак.
3-боб. Рағбатлантириш ва чора кўриш тартиби
21. Ўқув йили давомида Қоидаларга тўлиқ риоя қилган, таълим муассасасида маънавий-ахлоқий муҳитнинг қарор топишига ва янада мустаҳкамланишига хизмат қилган таълим-тарбия жараёни иштирокчилари қуйидагича моддий ва маънавий жиҳатдан рағбатлантирилади:
— таълим муассасаси буйруғи билан “Фахрий ёрлиқ”, “Ташаккурнома” эълон қилиш, уларни тармоқ ва давлат мукофотларига тавсия қилиш;
мактабдан ташқари топилган маблағлар ҳисобидан қимматбаҳо ва эсдалик совғалар билан мукофотлаш;
— муассасанинг ижтимоий тармоқлардаги саҳифалари орқали эълон қилиш;
— “Энг фаол ўқувчи”, “Энг фаол синф” номинациясини бериш;
ўқувчиларнинг уйига, уларнинг ота-онасининг иш жойига ёки маҳалла фуқаролар йиғинига ташаккурнома юбориш.
22. Педагог ва ходимларга Қоидаларни бузганида уларга нисбатан муассасанинг ички меҳнат тартиби қоидалари асосида интизомий жазо чоралари қўлланилади.
23. Ўқувчилар томонидан Қоидалар бузилганида, уларга нисбатан қуйидаги чоралар кўрилади:
— ота-онаси ёки бошқа қонуний вакилларини оғзаки ёки ёзма огоҳлантириш;
— қоида бузилиш ҳолатлари такроран кузатилганда, ўқувчини муассаса ички назорат рўйхатига олиш:
— ўқувчи билан вазирликнинг 2020 йил 18 декабрдаги 308-сонли буйруғи билан тасдиқланган йўриқнома асосида шуғулланиш;
— ота-онаси ёки бошқа қонуний вакилларини муассасага таклиф қилиш, муассасага бириктирилган инспектор-психолог иштирокида суҳбат ўтказиш;
— фарзанди тарбиясига масъулиятсизлик билан ёндашаётган таълим олувчиларнинг ота-онаси ёки бошқа қонуний вакилларининг иш жойига ёки маҳалла фуқаролар йиғинига маълумот юбориш.
24. Мазкур Қоидаларга риоя этмаганлик ҳолатлари таълим муассасасидаги Кузатув кенгашларида муҳокама қилиб борилади.
4-боб. Якуний қоидалар
25. Таълим-тарбия жараёни иштирокчилари ушбу Қоидалар билан ҳар янги ўқув йили бошланишида “Синф соатлари”, “Ота-оналар мажлиси” ва “Педагогик кенгаш”да таништирилади.
26. Мазкур Қоидаларда кўрсатилган вазифалардан келиб чиқиб, ҳар бир умумий ўрта таълим мактаби “Оила-маҳалла-таълим муассасаси” ҳамкорлиги Жамоат ва Кузатув кенгашлари аъзолари билан муассасанинг одоб-ахлоқ қоидаларини ишлаб чиқади ҳамда тасдиқлайди, унинг ижроси шахсан мактаб раҳбари томонидан таъминланади.
27. Қоидаларда акс эттирилмаган масалалар юзасидан вужудга келган муаммоли вазиятлар амалдаги қонун ҳужжатларига мувофиқ ҳал этилади.
вы самые лучшие
здравствуйте,
спасибо за статью,было интересно.
не могли бы вы скинуть ссылку источника 1.1 права учащегося пункта 14?
заранее спасибо.
нимага узбекчасини юклаб булмаяпти
Ўзбекча варианти янгиланди. Юклаб олишингиз мумкин.